Jakie są przyczyny ubytków i jak im zapobiegać?

Ubytki (potocznie nazywane dziurami w zębach) to skutek postępującej próchnicy. W zaawawansowanych przypadkach choroba ta obejmuje unerwienie zęba, co prowadzi do poważnych infekcji, nieznośnego bólu, a nawet utraty zęba.

Próchnica to najpowszechniejsza choroba na świecie, ale całe szczęście można jej zapobiec, przestrzegając zasad prawidłowej higieny jamy ustnej. Poniżej kilka informacji dotyczących przyczyn próchnicy i porady, jak nie dopuścić do powstania ubytków.

Jak tworzą się ubytki?

Na długo przed pojawieniem się ubytków na zębach zaczyna tworzyć się płytka nazębna. Jest to warstwa tworzona przez mikroorganizmy, które mogą szybko się namnażać dzięki obecności resztek pokarmu w jamie ustnej. Wydzielają one kwasy atakujące szkliwo i powodujące jego demineralizację (utratę minerałów).

W idealnych warunkach po spożyciu posiłku ślina zaczyna neutralizować kwasy, co sprzyja odbudowie mineralnej struktury szkliwa (remineralizacja). Najlepiej wtedy umyć zęby i wykonać nitkowanie – płytka nazębna zostanie usunięta, zanim dojdzie do jakiejkolwiek szkody. Jednak bardzo często tak się nie dzieje.

Nieprawidłowa higiena jamy ustnej sprawia, że płytka zaczyna się powiększać, a bakterie – gromadzić. Działanie kwasów uszkadzających szkliwo staje się silniejsze, a im częstsze jedzenie przekąsek, tym dłuższy czas działania. W efekcie ślina nie remineralizuje zębów wystarczająco szybko, co powoduje „straty netto” w bilansie mineralnym.

Utrata minerałów następuje poniżej powierzchni zęba, powodując próchnicę zęba od wewnątrz. Właśnie dlatego tak trudno dostrzec pierwsze oznaki choroby. Na szczęście dentysta może wykryć wczesne etapy próchnicy za pomocą specjalnej lampy – pod odpowiednim światłem tworzące się ubytki przejawiają się w postaci białych plamek.

Próchnica najczęściej przebiega bardzo powoli. Na wczesnym etapie można ją z powodzeniem wyleczyć i odwrócić cały proces, zanim utworzą się ubytki. Dentysta prawdopodobnie zaleci Ci stosowanie pasty o wysokiej zawartości fluoru, płyn do płukania ust i/lub zabieg lakierowania zębów – środki te wspomagają remineralizację szkliwa, przez co staje się ono mocniejsze. Jeśli jednak unikasz wizyty u dentysty, białe plamki prawdopodobnie nigdy nie zostaną wykryte.

Niepodjęcie leczenia na czas sprawi jedynie, że „puste” przestrzenie wewnątrz zęba zaczną się powiększać. Jego wytrzymałość zmniejszy się do tego stopnia, że na powierzchniach zaczną pojawiać się pęknięcia odsłaniające ubytek.

Po utworzeniu się ubytku próchnicy nie można odwrócić i konieczne jest podjęcie leczenia.

Inne czynniki ryzyka sprzyjające powstawaniu ubytków

Dieta bogata w cukry i podjadanie to najczęstsze czynniki ryzyka rozwoju próchnicy i powstawania ubytków, ale istnieją również inne przyczyny, np. niektóre stany chorobowe:

• suchość w ustach – w zwykłych warunkach ślina hamuje rozwój płytki nazębnej i neutralizuje kwasy produkowane przez bakterie próchnicowe, jednak jej funkcje mogą zostać upośledzone u pacjentów zmagających się z suchością w ustach lub zażywających leki wywołujące suchość w ustach,
• upośledzona zdolność poruszania się – stany chorobowe, które wpływają na możliwość poruszania się i/lub zdolności motoryczne (np. artretyzm) mogą skutecznie utrudniać szczotkowanie.
  

Jak leczy się ubytki w zębach?

Leczenie zależy od stopnia zaawansowania ubytku. W przypadku mniejszych ubytków dentysta zatrzyma proces próchnicowy i wypełni ząb. Jeśli jednak próchnica objęła miazgę i nerw, stomatolog może zalecić leczenie kanałowe. W takim przypadku miazga i nerw zostają usunięte, a ząb wyczyszczony i uszczelniony. W zaawansowanych etapach próchnicy zęba zwykle nie da się już uratować, a jedynym sposobem na wyleczenie jest ekstrakcja, czyli usunięcie. Nie należy jednak zaniedbywać higieny i doprowadzać do tak zaawansowanych etapów próchnicy - o naturalne zęby warto walczyć i zapobiegać próchnicy lub odwracać chorobę na wczesnych etapach.

Jak zapobiegać powstawaniu ubytków?

Po utworzeniu się ubytku, szkodę można jedynie „złagodzić”, dlatego warto zapobiegać chorobie na wczesnych etapach. Oto kilka sposobów na uniknięcie próchnicy:

• regularne mycie zębów 2 razy dziennie pastą z fluorem,
• stosowanie nici dentystycznych i płynów do płukania ust,
• bogata w wartości odżywcze dieta,
• unikanie spożywania niezdrowych przekąsek między posiłkami,
• unikanie picia słodkich napojów, szczególnie przed pójściem spać,
• regularne wizyty u dentysty.

Poprawa stanu jamy ustnej i wyeliminowanie nawyków, takich jak podjadanie lub spożywanie słodkich produktów z pewnością zajmie Ci nieco czasu. W międzyczasie możesz zadbać o swoje zęby, stosując produkty zawierające fluor, np. pasty do zębów lub płyny do płukania ust z odpowiednią dawką tego pierwiastka albo żele fluorkowe. Możesz również zdecydować się na lakierowanie zębów preparatem z fluorem.

Zęby należy myć po każdym posiłku, a jeśli nie jest to możliwe – żuć gumę bez cukru przez 20 minut. Pobudzi to wydzielanie śliny, która neutralizuje kwas i wspomaga remineralizację.

Regularne wizyty u dentysty mają szczególne znaczenie. Im wcześniej zostanie wykryta próchnica, tym szybciej zapobiegniemy jej postępowi, a leczenie będzie mniej skomplikowane. Na wczesnych etapach choroby objawy mogą być niezauważalne, jednak dentysta jest w stanie je wykryć i powstrzymać próchnicę, zanim wystąpią powikłania. Nie zwlekaj więc i umów się na wizytę!

Więcej artykułów